ژربرا

ژربرا، گل تاب

Transvaal daisy/Barberton daisy/Gerbera

Gerbera jamesonii

Asteraceae/Compositae

گیاهشناسی، زادگاه و ویژگی ها:

• آفریقای جنوبی

• چند ساله گرمسیری

• ریشه ها عمیق

• ساقه ها پوشیده از کرک

• گل ها دارای 5 پرچم، یک مادگی 

• ژربرا گیاهی علفی و چند ساله با ریشه های عمیق و حساس به سرما است که متعلق به خانواده آستراسه (آفتابگردان) می‌باشد. این گیاه ساقه نداشته و برگ ها بدون ساقه و از نزدیکی سطح خاک رشد می نماید. برگهای آن به طول 15 تا 45 سانتی متر است و سطح فوقانی آنها سبز تیره و سطح زیرین آن سبز کمرنگ است. برگها با شکاف‌های عمیق به چند بخش تقسیم می‌شوند و سطحشان با کرک های نرم پوشیده شده است. ارتفاع کل بوته 45 سانتی‌متر است و حدود 60 سانتی‌متر فضا را اشغال می‌کند. قطر گل در گونه‌‌های وحشی 10-7 سانتی‌متر و در انواع گلخانه‌ای گل ها درشت‌تر و دارای قطر 25-15 سانتی‌متر هستند.ربرا دارای گل آذین مرکب می‌باشد. که انتهای ساقه گلدنده به صورت نهنج کفه‌ای رشد نموده و طبق گل بر روی آن تشکیل می‌شود. گلهای مرکزی طبق به صورت لوله‌ای هستند که نقش اندام نر و تولید گرده را داشته و گلهای حاشیه طبق، نقش اندام ماده را دارند. گلها متشکل از گلبرگهای شعاعی زیبا به رنگهای زرد، صورتی، پرتقالی، قرمز، بنفش، سفید و کرم است. قطر گلها 5-12 سانتی‌متر و طول ساقه به حدود 25-60 سانتی متر می‌رسد. طول عمر گل شاخه بریده این گیاه 7-8 روز است.

•  

  در سال 1889 برای اولین بار توسط فردی به نام رابرت جیمسون (Robert Jameson) توصیف شد که نام گونه‌ی این گیاه به احترام رابرت جیمسون jamesonii قرار گرفته و نام جنس این گیاه به افتخار طبیعت شناس مطرح آلمانی (Traugott Gerber) ژربر (Gerber) نامگذاری شده است. این گیاه در آفریقا به نام Barbertonse madeliefie نیز شناخته می‌شود.

گلدهی:

• گل­های گل ژربرا دارای گل­های 3 تا 4 اینچی با ماندگاری طولانی هستند که در سایه های مختلفی از زرد ، سفید ، صورتی ، قرمز ، نارنجی  و دو رنگ وجود دارند. دیسک گل مرکزی می تواند از یک رنگ مایل به زرد تا برنز روشن تا سیاه باشد. هر گل به یک ساقه بدون برگ متصل است که حدود 6 اینچ از شاخ و برگ گیاه بلند می شود ، که یک توده بلند 12 اینچی با برگهای بلند است

• در تمام طول سال گلدهی دارد و کیفیت گلدهی در شدت نور بالا و دمای بالا بهتر است

• اگر تفاوت بین دمای هوا و دمای خاک پایین باشد گلدهی بیشتر است

• گلهای ژربرا بر اساس خصوصیات مختلف همچون اندازه و قطر گل، رنگ گلبرگ، رنگ مرکز گل، تعداد ردیف گلبرگ‌ها و شکل گلبرگ‌ها تقسیم بندی می‌شوند. این گیاه بر اساس ارتفاع بوته نیز به دو دسته گلدانی که ارتفاع آن 30-25 سانتی‌متر است و نوع شاخه بریده که دارای ارتفاع 30 سانتی‌متر و بیشترمی‌باشد، تقسیم می‌گردد. اکثر گونه‌های ژربرا از دورگ‌گیری بین Gerbera jamesonii و دیگر گونه آفریقای جنوبی Gerbera viridifolia تولید می‌گردند. از این طریق ارقامی به‌وجود آمده‌اند که در اندازه و شکل با هم متفاوت بوده و اکثر ارقام تجاری مناسب کشت گلخانه‌ای را شامل می‌شوند.

•  

نیاز دمایی:

• دما در مرحله رویشی: 17 تا 21 درجه سانتیگراد
• دما در مرحله گلدهی: 25 
• افزایش اختلاف دمای شب و روز موجب افزایش طول دمگل می شود
• دمای خاک جهت گلدهی بهینه نباید کمتر از 21 درجه باشد
• دمای مناسب جهت جوانه زدن در حدود 20 تا 25 درجه می باشد

نیاز نوری:

• شدت نور زیاد باعث گلدهی بهینه می شود
• شدت نور زیاد در پرورش ژربرا باعث افزایش فتوسنتز، ذخیره کربوهیدرات و افزایش عمر گل شاخه بریده می‌شود. شدت نور کم موجب طویل شدن ساقه ها و تأخیر در سفت شدن آن و استحکام ناکافی ساقه موجب خمیدگی دمگل می‌شود. این گیاه نیاز به مکان روشن با حدود ۱۶ ساعت نور داشته و در شدت نور زیاد، گلدهی آن بهتر بوده، ولی برای تولید گل‌های با دمگل بلند، شرایط نیمه آفتاب و کمی سایه نیاز دارد. این گیاه نسبت به جهت تابیدن نور(فتوتروپیسم) حساس می‌باشد و به طرف نور خمیده می‌شود، از این رو در گل آرایی باید به ساقه گل سیم بسته شود که علاوه بر استحکام ساقه گل، مانع از نورگرایی آن شد.

رطوبت و نیاز آبی:

• آب فراوان به همراه زه کش
• آبیاری بیش از حد، پوسیدگی طوقه و ابتلا به کپک پودری و بوتریتیس
• آب شور باعث پیری زودرس و کاهش ماندگاری در گل ها و یا کوتاهی در گل ها 
• در گلخانه‌های مدرن پرورش ژربرا از دو نوع سیستم آبیاری استفاده می‌نمایند. سیستم آبیاری بارانی در مراحل اولیه رشد و توسعه ریشه و سیستم آبیاری قطره‌ای برای مابقی مراحل رشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در آبیاری قطره‌ای میزان آب کافی برای هر گیاه ژربرا در طی شبانه روز نباید از 500 میلی لیتر کمتر باشد. همچنین هر 4-3 هفته یکبار به منظور شستشوی محیط اطراف ریشه‌ها باید از آب خالص جهت شستششوی محیط ریشه استفاده نمود. ژربرا نیاز آبی بالا و البته بستر دارای زهکشی مناسب نیاز دارد. البته آبیاری بیش از حد بهینه باعث پوسیدگی طوقه و ابتلا بوته‌ها به کپک پودری و بوتریتیس می‌شود و شوری آب آبیاری موجب تسریع پیری، کاهش ماندگاری گل، کاهش قطر گل‌ها و کوتاهی دمگل‌ها می‌گردد.
• رطوبت نسبی مناسب ۸۵-۶۰% می‌باشد و رطوبت بالا در گلخانه موجب بلند شدن وکشیدگی ساقه‌های گل و در هوای سرد، نور کم در زمستان باعث افزایش شیوع بیماریهای قارچی می‌گردد. همچنین رطوبت کم نیز در گلخانه باعث بسته شدن روزنه ها، کاهش جذب co2، کاهش فتوسنتز و کاهش گلدهی و پایین آمدن کیفیت گل‌ها می‌گردد.

خاک:

• کاملا سبک با مواد آلی

• در سیستم کشت خاکی، گیاه نیاز به عمق بستر 60-45 سانتی‌متر با بافت سبک، دارای زهکش خوب و دارای 1 تا 3 درصد مواد آلی دارد. در کشت هیدروپونیک مخلوط بستر شامل دو قسمت پیت ماس، یک قسمت ورمی کولایت، یک قسمت خاک لومی ضدعفونی شده، یک قسمت شن درشت و یا پرلایت بوده که اسیدیته آن بین 6-5 می‌باشد. همچنین ترکیب 30-20 درصد پرلایت و 80-70 درصد پیت، نیز بستری مقرون به صرفه و مناسب کشت هیدروپونیک این گیاه می‌باشد.   در بسترهای کشت خاکی بر روی هر دو پشته، دو ردیف گیاه به فاصله 40-30 سانتی متر کشت می‌گردد که اگر فاصله بوته ها را 25-20 سانتی متر در نظر گیریم به طور متوسط 8-6 گیاه در هر متر مربع خواهیم داشت. در صورت افزایش تراکم کشت، نور کمتری به گیاهان رسیده و ساقه ها باریک، ضعیف و علفی می‌گردد. در کشت هیدروپونیک گیاه به حجم متری از بستر نیاز دارد زیرا محلول غذایی به طور مستقیم در اختیار گیاه قرار می‌گیرد، مثلا اگر هر بوته در کشت خاکی به 25 لیتر حجم بستر کشت نیاز دارد در کشت هیدروپونیک این میزان به 4 لیتر می‌رسد. 

•  

PH:

• 6 الی 6.5

کود دهی و تغذیه:

•  در کشت خاکی این گل که اکثرا از شن استفاده می‌شود کمبود آهن و منیزیوم متداول می‌باشد. بنابراین علاوه برر استفاده از 150 پی پی ام نیتروژن، 60 پی پی ام فسفر و 60 پی پی ام پتاسیم برای هر گیاه در کشت خاکی باید در طی فصل رشد از کودهای مایع نیز استفاده نمود. این میزان کود را هر 3 تا 4 هفته یکبار همراه با آب آبیاری استفاده می‌نمایند. در کشت هیدروپونیک مقادیر عناصری که در هر برنامه کودی مورد نیازگیاه بالغ در زمستان قرار می‌گیرد به صورت: 150 پی پی ام نیتروژن، 180-150 پی پی ام پتاسیم، 35-25 پی پی ام فسفر، 150-100 پی پی ام کلسیم، 40-30 پی پی ام منیزیوم، 50-40 پی پی ام گوگرد، 1.5 پی پی ام آهن و 0.75 پی پی ام منیزیوم می‌باشد که در تابستان با توجه به افزایش رشد گیاهان، به اعداد فوق 40-25 درصد اضافه می‌گردد. در مورد گیاه ژربرا بهتر است تا عنصر نیتروژن به صورت نیترات مصرف گردد زیرا استفاده از آمونیوم در زمستان و دمای کم موجب کشیدگی برگساره و عدم کارایی مفید بوته‌ها می‌گردد.

ازدیاد:

• کشت بافت 

• تقسیم بوته در پاییز

•  بذر  در تابستان

نکات قابل توجه:

• افزایش دی اکسید کربن در گلخانه پرورش ژربرا تأثیر مثبت بر عملکرد گیاه دارد. به خصوص زمانی که شدت نور بالا می‌باشد. به دلیل اینکه دی اکسید کربن یکی از مهم ترین فاکتورها برای تولید ماده قندی اصلی گیاه می‌باشد. این مواد قندی تا اندازه‌ای جهت پروسه‌های رشدی استفاده می‌شوند. در نتیجه کیفیت و عملکرد افزایش می‌یابد. قبل از اینکه گیاهان CO2 را جذب نمایند لازم است تمام فاکتورهای محیطی دیگر به خصوص نور و دما به حد کافی بالا باشد تا زمانی که این فاکتورها به اندازه کافی بالا نباشد، افزایش دی اکسید کربن کیفیت و تولید را افزایش نمی‌دهد. میزان CO2 به وسیله لوله‌های سوراخ دار جهت انتقال گاز یا مواد اضافی بعد از سوختن گاز یا نفت به محیط گلخانه اضافه می‌گردد. زمانیکه از مواد آلی (کود حیوانی) استفاده می نماییم CO2 به طور طبیعی آزاد خواهد شد. بهترین میزان میانگین CO2 بین 600 تا 800 پی پی ام و بالاترین میزان تقریباً 1000 پی پی ام می‌باشد.

نابسامانی های فیزیولوژیک:

• شکستن ساقه قبل از برداشت: کم آبی و پژمردگی گیاه و سپس جذب آب سریع موجب شکننده شدن ساقه خواهد شد. لذا میبایست از نفوذ سرع آب به ساقه های گیاه جلوگیری شود.

• پژمردگی قبل از بلوغ گل، زمانیکه شاخه هنوز به گیاه متصل است و درست زمانی که به طور کامل توسعه یافته، اتفاق می‌افتد. این مشکل به احتمال زیاد، به دلیل کمبود کربوهیدرات‌های لازم برای دستیابی به نمو سریع گل است. این عارضه اغلب پس از یک دوره از روزهای ابری با شدت پایین نور پس از یک روز آفتابی رخ می‌دهد. درصورت امکان باید ارقام مقاوم به این عارضه غربال‌گری و کشت شود.

• مرحله برداشت گل بسیار حساس است و قبل از به گرده نشستن گلهای داخلی و در واقع زمانی که دانه‌‌های گرده ردیف بیرونی گل‌ها دیده شوند، باید برداشت صورت گیرد. گل را باید از گیاه بچینید. زیرا با بریدن ساقه بخشی از آن روی گیاه باقی مانده و شروع به پوسیدگی می‌کند و  این بخش پوسیده می‌تواند مغز گیاه را آلوده نموده و باعث توقف رشد و یا گندیدن شاخساره‌های جدید می‌گردد. گل‌ها پس از چیده شدن، لازم است ۲ تا ۴ سانتی‌متر از انتهای ساقه آنها به صورت اریب برش داده  شود. این بخش شامل آوندهای چوبی خیلی باریک است که از طریق آن آب به سختی به داخل ساقه منتقل می‌گردد. به دلیل احتمال ورود حباب هوا به داخل آوند چوبی در زمان برداشت، با برش بخش پایینی ساقه، حباب‌های هوا حذف می‌شود که باعث جذب بیشتر آب وسط ساقه می‌گردد که در جلوگیری از شکاف خوردن و نیز خم شدن گردن گل اهمیت دارد. گل‌ها پس از برداشت در دمای 40 درجه سانتی‌گراد به مدت ۷ –۸ روز قابل انبار کردن است. عمر گلجای آن حدود ۳ –۸ روز می‌باشد.
• ساقه ها باید قبل از بسته بندی ۶ تا ۲۴ ساعت در آب قرار گرفته و آب کافی جذب نمایند. اگر بخش بزرگی از ساقه (۱۰ –۱۵ سانتی متر مناسب است) در آب قرار گیرند آب بیشتری جذب می‌کند. در این مدت باید دمای خنک (۲ –۴ درجه سانتی گراد) فراهم باشد. محلول نگهدارنده گل ژربرا شامل نیترات نقره (۲۰ تا ۳۰ میلی گرم در لیتر) + سوکروز (۳ –۶ درصد)، نیترات نقره(120میلی‌گرم) +  سوکروز (۲ درصد) + کلرید نیکل (150 میلی‌گرم) می‌باشد.
• ساقه های ژربرا تمایل زیادی به خم شدن دارند و از آنجاییکه ساقه‌های خم شده ارزش تجاری زیادی ندارند باید ارتفاع ساقه‌ها کمتر از ۴۰ سانتی‌متر بوده و محکم و راست باشند و اندازه آن ها نباید کمتر از 7 سانتی‌متر باشد. که معمولا گلها را به صفحات مقوایی راکتی شکل بسته و از خم شدن ساقه‌های شکننده این گل جلوگیری می‌گردد.

آفات و بیماری ها: